Αὐτὴν τὴν Κυριακή, καλό μου ἐγγονάκι, τιμοῦμε τὴν ἐπέτειο τοῦ Μακεδονικοῦ Ἀγῶνα. Στὶς ἐκκλησιές μας θὰ γίνουν μνημόσυνα γιὰ τοὺς Μακεδονομάχους καὶ θὰ ψαλοὺν δοξολογίες. Τὰ σπίτια καὶ τὰ δημόσια κτίρια θὰ σημαιοστολιστοῦν. Οἱ δάσκαλοι, στὰ σχολεῖα, θὰ μιλήσουν στὰ παιδιὰ γιὰ τὶς θυσίες καὶ τὰ μαρτύρια τῶν ἀγωνιστῶν καὶ οἱ προτομές των μακεδονομάχων θὰ στολιστοῦν μὲ δάφνινα στεφάνια.

Καὶ γιατί ὅλα αὐτά, παπποῦ; Τόσο σημαντικὴ εἶναι αὐτὴ ἡ ἐπέτειος;

Εἶναι πολὺ σημαντική, παιδί μου, ἀλλὰ δυστυχῶς ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες δὲν τῆς ἔχουμε δώσει τὴν ἀξία καὶ τὴν λαμπρότητα ποὺ τῆς πρέπει. Ἀρκεῖ νὰ σοῦ πῶ ὅτι ἡ ἐπέτειος αὐτὴ τιμᾶται μονάχα ἐδῶ, στὰ χώματα τῆς Μακεδονίας μας, ἐνῷ σὲ ὅλη τὴν ὑπόλοιπη Ἑλλάδα δὲν γίνεται οὔτε ἡ παραμικρὴ ἀναφορά. Κι ἂς ἔχουνε πεῖ γνωστοὶ ἱστορικοὶ καὶ μεγάλοι πολιτικοὶ ἄνδρες ὅτι ἡ ἐπέτειος τοῦ Μακεδονικοῦ Ἀγῶνα εἶναι ἰσάξια μὲ ἐκείνη τῆς 25ης Μαρτίου.

Ἐσύ, παπποῦ, πολέμησες στὸν Μακεδονικὸ Ἀγῶνα;

Ἐγώ, ἄγγελέ μου, δὲν πολέμησα. Πολέμησε, ὅμως, ὁ πατέρας μου, δηλαδὴ ὁ προπάππος σου. Ὁ Ἀγῶνας τὸν εἶχε βρεῖ παλληκαράκι εἴκοσι χρονῶν. Σὰν νὰ τὸν βλέπω, τώρα, νὰ μᾶς διηγεῖται γεγονότα καὶ περιπέτειες ἀπὸ τὰ χρόνια ἐκεῖνα.

Καὶ τί σᾶς ἔλεγε, παπποῦ;

Θυμᾶμαι, ποὺ μᾶς μιλοῦσε γιὰ τὸν Παῦλο Μελᾶ, γιὰ τὸν καπετὰν Ἄγρα καὶ τὸν βάλτο των Γιαννιτσῶν, γιὰ τὸν δεσπότη της Καστοριάς, τὸν Γερμανὸ Καραβαγγέλη, γιὰ τὸν καπετὰν Ράμναλη καὶ πιὸ πολὺ θυμᾶμαι, ποὺ τὰ μάτια του ἤτανε συνεχῶς βουρκωμένα. Μᾶς τραγουδοῦσε στὸ τέλος καὶ ἕνα τραγούδι γιὰ τὸν θάνατο τοῦ Παύλου Μελᾶ καὶ μετὰ ἔπεφτε σὲ βαθεῖς συλλογισμούς.

-Μὲ ποιούς πολεμοῦσε ὁ Παῦλος Μελάς, παπποῦ;

Χρυσό μου ἐγγονάκι, ὁ Παῦλος Μελὰς στὰ 1904, τότε δηλαδὴ ποὺ ἡ Μακεδονία μας κινδύνεψε πάρα πολύ, ἦταν ἕνας γενναῖος ἀνθυπολοχαγός, ποὺ ἄφησε, στὴν Ἀθήνα, τὴν γυναῖκα του καὶ τὰ δυὸ του μικρὰ παιδιὰ καὶ ἦρθε ἐδῶ στὴν Μακεδονία, μαζὶ μὲ ἄλλους ἀξιωματικοὺς ἀπὸ τὴν ἐλεύθερη Ἑλλάδα, γιὰ νὰ ὀργανώσει τὸν Ἀγῶνα καὶ νὰ σώσει τὴν Μακεδονία μας.

Ἀπὸ ποιούς νὰ τὴν σώσει, παπποῦ; Ἡ Μακεδονία δὲν ἦταν ἐλεύθερη τὸ 1904;
Στὰ χρόνια ἐκεῖνα, ἡ Ἑλλάδα μας δὲν ἤτανε ἔτσι ὅπως τὴν ξέρεις σήμερα. Ἡ ἐλεύθερη Ἑλλάδα ἔφτανε τότε μέχρι την Ἐλασσόνα. Λίγο πάνω ἀπὸ τὴν Λάρισα, δηλαδή. Ἡ Μακεδονία μας στὰ 1904 ἦταν ἀκόμα σκλαβωμένη στοὺς Τούρκους, ὅπως ἐπίσης καὶ ἡ Ἤπειρος καὶ ἡ Θράκη καὶ τὰ νησιά μας.
Τὸ πρόβλημα, ὅμως, τότε, δὲν ἤτανε μονάχα ὁ τούρκικος ζυγός. Ὁ πιὸ μεγάλος κίνδυνος ἦταν ἀπὸ ἀλλοῦ. Ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους.

Γιατί, παπποῦ; Τί ἔκαναν οἱ Βούλγαροι καὶ κινδύνεψε τόσο πολὺ ἡ Μακεδονία μας;

Οἱ Βούλγαροι, στὰ 1870, ἔφυγαν ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖο τῆς Κωνσταντινούπολης καὶ ἵδρυσαν δικό τους πατριαρχεῖο, τὴν λεγόμενη βουλγαρικὴ ἐξαρχία. Ἀπὸ τότε καὶ μετὰ ἔβαλαν σκοπό τους, νὰ μᾶς ἀναγκάσουν ὅλους τοὺς Μακεδόνες νὰ μιλᾶμε τὴν βουλγάρικη γλῶσσα, νὰ ἔχουμε στὰ σχολεῖα μας Βούλγαρους μονάχα δασκάλους καὶ οἱ παπᾶδες μας νὰ ὑπάγονται ἐκκλησιαστικῶς στὴν βουλγάρικη ἐξαρχία καὶ ὄχι στὸ δικό μας τὸ Πατριαρχεῖο. Μὲ ἄλλα λόγια, βάλθηκαν νὰ μᾶς ἁρπάξουν τὴν Μακεδονία μας καὶ νὰ τὴν κάνουνε βουλγαρική.
Στὴν ἀρχὴ προσπάθησαν νὰ τὸ πετύχουν μὲ τὸ καλό. Μὲ δῶρα καὶ μὲ ὑποσχέσεις. Σὰν εἶδαν, ὅμως, ὅτι οἱ Ἕλληνες ἀντιστέκονταν καὶ δὲν ἐγκατέλειπαν οὔτε τὴν Γλῶσσα τους οὔτε καὶ τὸ Πατριαρχεῖο τους, ἔβαλαν μπρὸς τὶς ἀπειλές, τὴν τρομοκρατία, τὰ βασανιστήρια, τοὺς ἐμπρησμούς, τὰ μαχαιρώματα, τὶς ἐκτελέσεις καὶ τὶς κρεμάλες.
Ἔνοπλες ὁμάδες φανατικῶν Βουλγάρων, οἱ λεγόμενοι κομιτατζῆδες, εἴχανε γίνει τότε ὁ φόβος καὶ ὁ τρόμος τῶν χωριῶν μας. Ἀλλοίμονο, παιδάκι μου, σὲ ὅποιον ἀντιστεκόταν στὸ πέρασμά τους. Ὁλόκληρα χωριὰ παραδόθηκαν στὶς φλόγες. Σοδιὲς καὶ ζωντανὰ ἁρπάχτηκαν καὶ ἀφανίστηκαν. Γυναῖκες βιάστηκαν. Μικρὰ παιδιὰ κακοποιήθηκαν. Παπᾶδες κρεμάστηκαν. Δάσκαλοι ἀποκεφαλίστηκαν. Γιατροὶ καὶ προύχοντες ἐκτελέστηκαν.

Τοὺς παπᾶδες καὶ τοὺς δασκάλους γιατί, παπποῦ, τοὺς κυνηγοῦσαν οἱ κομιτατζῆδες μὲ τόση λύσσα;

Τοὺς κυνηγούσανε, παιδάκι μου, διότι τοὺς χαλοῦσαν τὰ σχέδιά τους. Ἦταν ἐκεῖνοι, ποὺ κρατούσανε στὰ χωριά μας ἄσβεστη τὴν φλόγα τῆς Πίστης καὶ τοῦ Γένους μας. Νεαρὲς δασκάλες πλήρωσαν τότε μὲ τὸ ἴδιο τους τὸ αἷμα τὴν ἀπόφασή τους, κάτω ἀπὸ τὶς ἀπειλὲς τῶν κομιτατζήδων, νὰ συνεχίζουν νὰ διδάσκουν στὰ Ἑλληνόπουλα τὴν Γλῶσσα καὶ τὴν Ἱστορία τῶν προγόνων μας.
Τώρα ποὺ μεγάλωσες καὶ μπορεῖς καὶ διαβάζεις μόνος σου, θὰ πᾶμε μιὰ μέρα μαζὶ καὶ θὰ ἀγοράσουμε ἕνα βιβλίο τῆς Ἑταιρείας Μακεδονικῶν Σπουδῶν, ποὺ ἀναφέρεται στὴν δράση τοῦ Μητροπολίτη της Καστοριὰς Γερμανοῦ Καραβαγγέλη. Ἐκεῖ νὰ δεῖς ἀγῶνες καὶ κινδύνους καὶ φυλακίσεις καὶ θυσίες γιὰ τὴν Πατρίδα καὶ τὴν Πίστη.
Ὁ Γερμανὸς Καραβαγγέλης ἦταν ὁ συντονιστὴς τοῦ Μακεδονικοῦ Ἀγῶνα. Ἦταν ἐκεῖνος, ποὺ συνεργαζότανε στὰ κρυφὰ μὲ τὸν Παῦλο Μελᾶ, ποὺ στήριζε τοὺς τρομοκρατημένους χωρικούς, πηγαίνοντας, μὲ κίνδυνο τῆς ζωῆς του, ἀπὸ χωριὸ σὲ χωριό, ποὺ ἄνοιγε ἐκκλησιὲς κλειδωμένες ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους, ποὺ ἐνίσχυε ἠθικὰ καὶ ὑλικὰ ὅλα τὰ ἑλληνικὰ ἀνταρτικὰ σώματα.

Τί ἦταν, παπποῦ, τὰ ἑλληνικὰ ἀνταρτικὰ σώματα;

Οἱ Ἕλληνες, καλό μου ἐγγονάκι, μπροστὰ στὶς βαναυσότητες τῶν Βουλγάρων, δὲν ἔμειναν μὲ δεμένα τὰ χέρια. Οἱ πιὸ τολμηροὶ καὶ οἱ πιὸ γενναῖοι ἀποφάσισαν νὰ ἀντισταθοῦν. Νὰ φυλάξουν τὰ χωριά τους ἀπὸ τὶς ἐγκληματικὲς ἐπιδρομὲς τῶν κομιτατζήδων, νὰ κρατήσουν τὰ σχολεῖα τοὺς ἀνοιχτὰ μὲ δασκάλους Ἕλληνες καὶ νὰ συνεχίσουν νὰ λειτουργοῦν τὶς ἐκκλησιές τους στὸ ὄνομα τοῦ Πατριάρχη.
Ἔτσι, πῆραν στὰ χέρια τους τὰ ὅπλα καὶ δημιούργησαν τὰ ἑλληνικὰ ἀνταρτικὰ σώματα σὲ ὁλόκληρη σχεδὸν τὴν Μακεδονία.
Ὁ ρόλος τῶν Ἑλλήνων ἀξιωματικῶν, ποὺ ἀποστέλλονταν μυστικὰ ἀπὸ τὴν ἐλεύθερη Ἑλλάδα, ὅπως ὁ Παῦλος Μελάς, ὁ Καραβίτης, ὁ Κολοκοτρώνης, ὁ Μαζαράκης κ.ἄ, δὲν ἦταν ἄλλος ἀπὸ τὴν καλύτερη δυνατὴ ὀργάνωση αὐτῶν τῶν γηγενῶν Μακεδονομάχων. Αὐτῶν τῶν Ἡρώων, ποὺ μὲ τὸ αἷμα τους λύτρωσαν τὴν Μακεδονία μας ἀπὸ τὴν καταιγίδα του βουλγαρισμοῦ. Τὴν ἔσωσαν, δηλαδή, ἀπὸ τὶς σφαγές, ἀπὸ τὴν ἰσοπέδωση τῆς πολιτισμικῆς μας ταυτότητας καὶ τὸν ἀφανισμὸ τῆς ἐθνικῆς μας ἑλληνικῆς αὐτοσυνειδησίας.

Πόσο κράτησε, παπποῦ, αὐτὸς ὁ Ἀγῶνας;

Ὁ Μακεδονικὸς Ἀγῶνας, παιδί μου, στὴν πραγματικότητα εἶχε ἀρχίσει ἀπὸ τὸ 1870 περίπου. Ἀπὸ τότε, δηλαδή, ποὺ οἱ Βούλγαροι ξεκίνησαν τὴν ἐγκληματική τους δράση. Ἡ κρισιμότερη, ὅμως, φάση κράτησε τέσσερα χρόνια. Ἀπὸ τὸ 1904 μέχρι τὸ 1908. Στὰ χρόνια αὐτά, Μακεδονομάχοι ἀπ' ὅλη τὴν Ἑλλάδα -ντόπιοι Μακεδόνες, Κρῆτες, Μανιάτες, Νησιῶτες- δίνοντας σκληρὲς μάχες καὶ θυσιάζοντας καὶ τὴν ζωή τους ἀκόμη, κατόρθωσαν στὸ τέλος, νὰ κρατήσουν τοὺς κομιτατζῆδες μακριὰ ἀπὸ τὰ χωριά μας καὶ νὰ σώσουν τὴν Μακεδονία μας.

Δηλαδή, παπποῦ, ὁ Μακεδονικὸς Ἀγῶνας τελείωσε στὰ 1908;

Ὄχι, παιδί μου. Ὁ Ἀγῶνας ὁ Μακεδονικὸς δὲν τελείωσε στὰ 1908. Συνεχίστηκε καὶ συνεχίζεται ἀκατάπαυστα μέχρι καὶ σήμερα.
Ἐκεῖνα τὰ χρόνια χρειάστηκε νὰ γίνει μὲ θυσίες καὶ ὅπλα. Σήμερα συνεχίζεται, τὸ ἴδιο σκληρὸς καὶ ἀδυσώπητος, στὰ τραπέζια τῶν διπλωματικῶν διαπραγματεύσεων, στὰ πανεπιστήμια, στὶς αἴθουσες τῶν Ἡνωμένων Ἐθνῶν καὶ τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης καὶ σὲ κάθε περίπτωση ποὺ δίνεται εὐκαιρία γιὰ σχετικὴ ἐνημέρωση τῆς διεθνοῦς κοινῆς γνώμης.
Ὅσο θὰ ὑπάρχουν ἐχθροί μας, ποὺ ἀμφισβητοῦν τὸ ὄνομα καὶ τὴν ἑλληνικότητα τῆς Μακεδονίας μας, ὁ Ἀγῶνας θὰ συνεχίζεται χωρὶς σταματημό, μὲ τὸν ἴδιο ζῆλο καὶ τὸν ἴδιο ἐνθουσιασμό.

Παπποῦ, τοὺς Βούλγαρους κομιτατζῆδες τους ἀντιμετώπισαν καὶ τοὺς ἀπώθησαν τότε οἱ Μακεδονομάχοι. Ἀπὸ τοὺς Τούρκους, ὅμως, πότε ἐλευθερώθηκε τελικὰ ἡ Μακεδονία μας;

Ἡ πολυπόθητη ἐλευθερία τῆς Μακεδονίας μας καὶ ἡ ἕνωσή της στὸν κορμὸ τῆς Ἑλλάδας ἦρθε, τέσσερα χρόνια μετά, μὲ τοὺς Βαλκανικοὺς πολέμους.
Τὸ καμπαναριὸ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὴν Θεσσαλονίκη χτύπησε ἐλεύθερα, γιὰ πρώτη φορὰ μετὰ ἀπὸ πεντακόσια χρόνια, ἀνήμερα τῆς γιορτῆς του. Στὶς 26 Ὀκτωβρίου τοῦ 1912.

– Αυτήν την Κυριακή, καλό μου εγγονάκι, τιμούμε την επέτειο του Μακεδονικού Αγώνα. Στις εκκλησιές μας θα γίνουν μνημόσυνα για τους Μακεδονομάχους και θα ψαλούν δοξολογίες. Τα σπίτια και τα δημόσια κτίρια θα σημαιοστολιστούν. Οι δάσκαλοι, στα σχολεία, θα μιλήσουν στα παιδιά για τις θυσίες και τα μαρτύρια των αγωνιστών και οι προτομές των μακεδονομάχων θα στολιστούν με δάφνινα στεφάνια.

 

– Και γιατί όλα αυτά, παππού; Τόσο σημαντική είναι αυτή η επέτειος;

 

– Είναι πολύ σημαντική, παιδί μου, αλλά δυστυχώς εμείς οι Έλληνες δεν της έχουμε δώσει την αξία και την λαμπρότητα που της πρέπει. Αρκεί να σου πω ότι η επέτειος αυτή τιμάται μονάχα εδώ, στα χώματα της Μακεδονίας μας, ενώ σε όλη την υπόλοιπη Ελλάδα δεν γίνεται ούτε η παραμικρή αναφορά. Κι ας έχουνε πει γνωστοί ιστορικοί και μεγάλοι πολιτικοί άνδρες ότι η επέτειος του Μακεδονικού Αγώνα είναι ισάξια με εκείνη της 25ης Μαρτίου.

 

– Εσύ, παππού, πολέμησες στον Μακεδονικό Αγώνα;

 

– Εγώ, άγγελέ μου, δεν πολέμησα. Πολέμησε, όμως, ο πατέρας μου, δηλαδή ο προπάππος σου. Ο Αγώνας τον είχε βρει παλληκαράκι είκοσι χρονών. Σαν να τον βλέπω, τώρα, να μας διηγείται γεγονότα και περιπέτειες από τα χρόνια εκείνα.

 

– Και τι σας έλεγε, παππού;

 

– Θυμάμαι, που μας μιλούσε για τον Παύλο Μελά, για τον καπετάν Άγρα και τον βάλτο των Γιαννιτσών, για τον δεσπότη της Καστοριάς, τον Γερμανό Καραβαγγέλη, για τον καπετάν Ράμναλη και πιο πολύ θυμάμαι, που τα μάτια του ήτανε συνεχώς βουρκωμένα. Μας τραγουδούσε στο τέλος και ένα τραγούδι για τον θάνατο του Παύλου Μελά και μετά έπεφτε σε βαθείς συλλογισμούς.

 

-Με ποιους πολεμούσε ο Παύλος Μελάς, παππού;

 

– Χρυσό μου εγγονάκι, ο Παύλος Μελάς στα 1904, τότε δηλαδή που η Μακεδονία μας κινδύνεψε πάρα πολύ, ήταν ένας γενναίος ανθυπολοχαγός, που άφησε, στην Αθήνα, την γυναίκα του και τα δυο του μικρά παιδιά και ήρθε εδώ στην Μακεδονία, μαζί με άλλους αξιωματικούς από την ελεύθερη Ελλάδα, για να οργανώσει τον Αγώνα και να σώσει την Μακεδονία μας.

 

– Από ποιους να την σώσει, παππού; Η Μακεδονία δεν ήταν ελεύθερη το 1904;

 

– Στα χρόνια εκείνα, η Ελλάδα μας δεν ήτανε έτσι όπως την ξέρεις σήμερα. Η ελεύθερη Ελλάδα έφτανε τότε μέχρι την Ελασσόνα. Λίγο πάνω από την Λάρισα, δηλαδή. Η Μακεδονία μας, στα 1904, ήταν ακόμα σκλαβωμένη στους Τούρκους, όπως επίσης και η Ήπειρος και η Θράκη και τα νησιά μας.

 

Το πρόβλημα, όμως, τότε, δεν ήτανε μονάχα ο τούρκικος ζυγός. Ο πιο μεγάλος κίνδυνος ήταν από αλλού. Από τους Βουλγάρους.

 

– Γιατί, παππού; Τι έκαναν οι Βούλγαροι και κινδύνεψε τόσο πολύ η Μακεδονία μας;

 

– Οι Βούλγαροι, στα 1870, έφυγαν από το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης και ίδρυσαν δικό τους πατριαρχείο, την λεγόμενη βουλγαρική εξαρχία. Από τότε και μετά έβαλαν σκοπό τους, να μας αναγκάσουν όλους τους Μακεδόνες, να μιλάμε την βουλγάρικη γλώσσα, να έχουμε στα σχολεία μας Βούλγαρους μονάχα δασκάλους και οι παπάδες μας να υπάγονται εκκλησιαστικώς στην βουλγάρικη εξαρχία και όχι στο δικό μας το Πατριαρχείο. Με άλλα λόγια, βάλθηκαν να μας αρπάξουν την Μακεδονία μας και να την κάνουνε βουλγαρική.

 

Στην αρχή προσπάθησαν να το πετύχουν με το καλό. Με δώρα και με υποσχέσεις. Σαν είδαν, όμως, ότι οι Έλληνες αντιστέκονταν και δεν εγκατέλειπαν ούτε την Γλώσσα τους ούτε και το Πατριαρχείο τους, έβαλαν μπρος τις απειλές, την τρομοκρατία, τα βασανιστήρια, τους εμπρησμούς, τα μαχαιρώματα, τις εκτελέσεις και τις κρεμάλες.

 

Ένοπλες ομάδες φανατικών Βουλγάρων, οι λεγόμενοι κομιτατζήδες, είχανε γίνει τότε ο φόβος και ο τρόμος των χωριών μας. Αλλοίμονο, παιδάκι μου, σε όποιον αντιστεκόταν στο πέρασμά τους. Ολόκληρα χωριά παραδόθηκαν στις φλόγες. Σοδιές και ζωντανά αρπάχτηκαν και αφανίστηκαν. Γυναίκες βιάστηκαν. Μικρά παιδιά κακοποιήθηκαν. Παπάδες κρεμάστηκαν. Δάσκαλοι αποκεφαλίστηκαν. Γιατροί και προύχοντες εκτελέστηκαν.

 

– Τους παπάδες και τους δασκάλους γιατί, παππού, τους κυνηγούσαν οι κομιτατζήδες με τόση λύσσα;

 

– Τους κυνηγούσανε, παιδάκι μου, διότι τους χαλούσαν τα σχέδιά τους. Ήταν εκείνοι, που κρατούσανε στα χωριά μας άσβεστη την φλόγα της Πίστης και του Γένους μας. Νεαρές δασκάλες πλήρωσαν τότε με το ίδιο τους το αίμα την απόφασή τους, κάτω από τις απειλές των κομιτατζήδων, να συνεχίζουν να διδάσκουν στα Ελληνόπουλα την Γλώσσα και την Ιστορία των προγόνων μας.

 

Τώρα που μεγάλωσες και μπορείς και διαβάζεις μόνος σου, θα πάμε μια μέρα μαζί και θα αγοράσουμε ένα βιβλίο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, που αναφέρεται στην δράση του Μητροπολίτη της Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη. Εκεί να δεις αγώνες και κινδύνους και φυλακίσεις και θυσίες για την Πατρίδα και την Πίστη.

 

Ο Γερμανός Καραβαγγέλης ήταν ο συντονιστής του Μακεδονικού Αγώνα. Ήταν εκείνος, που συνεργαζότανε στα κρυφά με τον Παύλο Μελά, που στήριζε τους τρομοκρατημένους χωρικούς, πηγαίνοντας, με κίνδυνο της ζωής του, από χωριό σε χωριό, που άνοιγε εκκλησιές κλειδωμένες από τους Βουλγάρους, που ενίσχυε ηθικά και υλικά όλα τα ελληνικά ανταρτικά σώματα.

 

– Τι ήταν, παππού, τα ελληνικά ανταρτικά σώματα;

 

– Οι Έλληνες, καλό μου εγγονάκι, μπροστά στις βαναυσότητες των Βουλγάρων, δεν έμειναν με δεμένα τα χέρια. Οι πιο τολμηροί και οι πιο γενναίοι αποφάσισαν να αντισταθούν. Να φυλάξουν τα χωριά τους από τις εγκληματικές επιδρομές των κομιτατζήδων, να κρατήσουν τα σχολεία τους ανοιχτά με δασκάλους Έλληνες και να συνεχίσουν να λειτουργούν τις εκκλησιές τους στο όνομα του Πατριάρχη.

 

Έτσι, πήραν στα χέρια τους τα όπλα και δημιούργησαν τα ελληνικά ανταρτικά σώματα σε ολόκληρη σχεδόν την Μακεδονία.

 

Ο ρόλος των Ελλήνων αξιωματικών, που αποστέλλονταν μυστικά από την ελεύθερη Ελλάδα, όπως ο Παύλος Μελάς, ο Καραβίτης, ο Κολοκοτρώνης, ο Μαζαράκης κ.α, δεν ήταν άλλος από την καλύτερη δυνατή οργάνωση αυτών των γηγενών Μακεδονομάχων. Αυτών των Ηρώων, που με το αίμα τους λύτρωσαν την Μακεδονία μας από την καταιγίδα του βουλγαρισμού. Την έσωσαν, δηλαδή, από τις σφαγές, από την ισοπέδωση της πολιτισμικής μας ταυτότητας και τον αφανισμό της εθνικής μας ελληνικής αυτοσυνειδησίας.

 

– Πόσο κράτησε, παππού, αυτός ο Αγώνας;

 

– Ο Μακεδονικός Αγώνας, παιδί μου, στην πραγματικότητα είχε αρχίσει από το 1870 περίπου. Από τότε, δηλαδή, που οι Βούλγαροι ξεκίνησαν την εγκληματική τους δράση. Η κρισιμότερη, όμως, φάση κράτησε τέσσερα χρόνια. Από το 1904 μέχρι το 1908. Στα χρόνια αυτά, Μακεδονομάχοι απ’ όλη την Ελλάδα -ντόπιοι Μακεδόνες, Κρήτες, Μανιάτες, Νησιώτες- δίνοντας σκληρές μάχες και θυσιάζοντας και την ζωή τους ακόμη, κατόρθωσαν στο τέλος, να κρατήσουν τους κομιτατζήδες μακριά από τα χωριά μας και να σώσουν την Μακεδονία μας.

 

– Δηλαδή, παππού, ο Μακεδονικός Αγώνας τελείωσε στα 1908;

 

– Όχι, παιδί μου. Ο Αγώνας ο Μακεδονικός δεν τελείωσε στα 1908. Συνεχίστηκε και συνεχίζεται ακατάπαυστα μέχρι και σήμερα.

 

Εκείνα τα χρόνια χρειάστηκε να γίνει με θυσίες και όπλα. Σήμερα συνεχίζεται, το ίδιο σκληρός και αδυσώπητος, στα τραπέζια των διπλωματικών διαπραγματεύσεων, στα πανεπιστήμια, στις αίθουσες των Ηνωμένων Εθνών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σε κάθε περίπτωση, που δίνεται ευκαιρία για σχετική ενημέρωση της διεθνούς κοινής γνώμης.

 

Όσο θα υπάρχουν εχθροί μας, που αμφισβητούν το όνομα και την ελληνικότητα της Μακεδονίας μας, ο Αγώνας θα συνεχίζεται, χωρίς σταματημό, με τον ίδιο ζήλο και τον ίδιο ενθουσιασμό.

 

– Παππού, τους Βούλγαρους κομιτατζήδες τους αντιμετώπισαν και τους απώθησαν τότε οι Μακεδονομάχοι. Από τους Τούρκους, όμως, πότε ελευθερώθηκε τελικά η Μακεδονία μας;

 

– Η πολυπόθητη ελευθερία της Μακεδονίας μας και η ένωσή της στον κορμό της Ελλάδας ήρθε, τέσσερα χρόνια μετά, με τους Βαλκανικούς πολέμους.

 

Το καμπαναριό του Αγίου Δημητρίου στην Θεσσαλονίκη χτύπησε ελεύθερα, για πρώτη φορά μετά από πεντακόσια χρόνια, ανήμερα της γιορτής του. Στις 26 Οκτωβρίου του 1912.

 

Φώτης Μιχαήλ

 

Οι κάτοικοι του Λαγκαδά συμμετείχαν ενεργά στον Μακεδονικό Αγώνα. Πολλοί Λαγκαδιώτες λειτούργησαν ως σύνδεσμοι και οδηγοί, βοήθησαν τους αντάρτες προσφέροντας καταφύγιο και όπλα, ενώ δημιούργησαν και οι ίδιοι ένοπλα τμήματα. Αρχικά, η συμμετοχή των κατοίκων της επαρχίας στον αγώνα εκδηλώθηκε κάπως αυθόρμητα και σχετικά ανοργάνωτα, καθώς απουσίαζαν τα συντονιστικά όργανα.

Με τον ερχομό του Παύλου Μελά και την επίσημη υιοθέτηση του αγώνα από το ελληνικό κράτος, από το 1904 ιδρύθηκαν στα χωριά του Λαγκαδά «Επιτροπές Αγώνος», που διορίστηκαν από το ελληνικό προξενείο Θεσσαλονίκης και αναγνωρίστηκαν από το «κέντρο» του αγώνα, το Μακεδονικό Κομιτάτο, που είχε την έδρα του στην Αθήνα. Το 1904, μετά τη διάλυση της Φιλοπροόδου Αδελφότητος, ιδρύθηκε στον Λαγκαδά η οργάνωση «Αναγέννηση». Την πρωτοβουλία ανέλαβε εκ νέου ο καθηγητής Ηλ. Γεωργιάδης, ο οποίος είχε πρωτοστατήσει και στην ίδρυση της Φιλοπροόδου. Προτεραιότητα της οργάνωσης υπήρξε η ενίσχυση του Μακεδονικού Αγώνα στην επαρχία του Λαγκαδά. Σημαίνοντα διοικητικά στελέχη από τον Λαγκαδά στην «Αναγέννηση» ήταν οι Χρ. Δρεμλής, Μ. Βοσνακίδης, Αστ. Οικονόμου, Γ. Σαραντόπουλος.

Η οργάνωση μετέφερε εντολές και πολεμοφόδια στην ένοπλη ομάδα του Γ. Ράμναλη, που συγκροτήθηκε στην περιοχή, υπό την εποπτεία του Γ. Σταυρόπουλου.
Η διακίνηση όπλων γινόταν μέσα από την κρύπτη της εκκλησίας της Αγίας Παρασκευής. Συγκεκριμένα, στον Λαγκαδά, τα όπλα μεταφέρονταν από το Δερβένι και από εκεί στο Μελισσοχώρι μέσω της Καρίπτσιας, μιας θαμνώδους περιοχής στον κάμπο, στον λαχανόκηπο «Παράδεισος» των Δεμερτζήδων. Τα όπλα έφταναν μέσα σε καλαμωτές για μεταξοσκώληκες και στη συνέχεια συσκευάζονταν στα κάρα που μετέφεραν λαχανικά, ενώ τα φυσίγγια μεταφέρονταν ορισμένες φορές ακόμη και μέσα σε οικιακά σκεύη. Αρωγοί στην προσπάθεια αυτήν υπήρξαν ο ιερέας Ιω. Ανανιάδης, ο Δ. Κωνσταντίλας, ο γιατρός Δ. Λίγδας, ο Αθ. Γεωργιάδης, ο Δ. Δήμου, ο Αθ. Ηλιάδης και οι σύνδεσμοι Χρ. Δρεμλής, Μ. Βοσνακίδης, Δ. Καρακάντζος και Ηλ. Ηλιάδης.

Απόσπασμα από την έκδοση «Δήμος Λαγκαδά – Ιστορία και Πολιτισμός»

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

 

Λουτρών 62 - Λαγκαδάς

Phone: (23940) 25472

Mobile: 6937 027424

Email: info@lagadas24.gr  

© 2017 Expertin Danas