Παρασκευή, 24 Μαρτίου 2017 15:52

Η θυσία των κατοίκων της Απολλωνίας (Παζαρούδας) στην επανάσταση του 1821

Η Μακεδονία, όπως και κάθε Ελληνική γωνιά, και οι Μακεδόνες δίνουν πάντα δυναμικό παρόν. Επακόλουθο σε κάθε εξέγερση τα δεινοπαθήματα των Ελλήνων . Η επανάσταση του 1821, σπορά του Ρήγα Φεραίου και καρπός της συστηματικής προετοιμασίας και οργάνωσης του αγώνα από την Φιλική Εταιρεία, υπήρξε το ορόσημο για την ανάσταση του Γένους. Πετυχαίνεται ο γενικός ξεσηκωμός απ’ άκρη σε άκρη της Ελλάδας. Το μεγαλείο της Ελληνικής ψυχής στη ζωντανότερη έκφρασή του. Η Μακεδονία δεν μπορούσε να απουσιάσει από το πανεθνικό παραλήρημα Παρά του ότι είναι φορτωμένη από τουρκικά στρατεύματα μπαίνει στον αγώνα με προεξάρχουσα τη Χαλκιδική. «Η Μακεδονία αποτελούσε νευραλγικό στρατηγικό χώρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, γιατί γεφύρωνε την Ανατολή με τη Δύση, τον Βορρά με τις ζεστές θάλασσες, και ήταν όρος υπάρξεως για την κυριαρχία του Σουλτάνου. Απόδειξη, όταν η Μακεδονία απελευθερώθηκε, η Οθωμανική Αυτοκρατορία διαλύθηκε».(Ι. Μέρτζος) Ποιά η διαφορά της Επανάστασης του ΄21 από τις μέχρι τότε εξεγέρσεις; Το 1821 υπήρξε γενικός ξεσηκωμός από την Πελοπόννησο μέχρι τις παραδουνάβιες χώρες. Ο Εμμανουήλ Παππάς ήλθε με αποστολή στη Χαλκιδική και αποβιβάστηκε στο Άγιον Όρος στις 23 Μαρτίου 1821, με σκοπό να ξεκινήσει η Επανάσταση από τη Χαλκιδική, να επεκταθεί σε όλη τη Μακεδονία και προς Βορράν, ώστε να συναντηθεί με τον στρατό του Υψηλάντη ο οποίος, όπως ήταν φυσικό, θα προχωρούσε προς Νότο, εφόσον θα είχε νικηφόρο πορεία.

Είναι γνωστά τα γεγονότα, η έναρξη, η εξέλιξη και η κατάληξη της Επανάστασης της Χαλκιδικής. Όταν λέμε Χαλκιδική, σήμερα, η σκέψη μας πάει, στις τρεις χερσονήσους τα λεγόμενα πόδια της, Κασσάνδρα, Σιθωνία, Άγιον Όρος, και τους ορεινούς όγκους του Χολομώντα του Στρατωνικού Όρους (Στρεμεπενίκος – πάνω από τη Στρατονίκη) και τη Νότια πλευρά του Σουγλιάνη, (στη Βαρβάρα). Η Χαλκιδική Χερσόνησος όμως, όπως πράγματι είναι και νοούνταν πάντα και επί Βυζαντίου και επί τουρκοκρατίας, ορίζεται Νότια από τη θάλασσα του Αιγαίου, Ανατολικά από τον Στρυμωνικό, Δυτικά τον Θερμαϊκό κόλπο, και Βόρεια τη νοητή γραμμή που ενώνει τους κόλπους αυτούς και που περνάει από τις Λίμνες Βόλβη και Λαγκαδά. Αυτό φαίνεται και από τα όρια των δύο Μητροπόλεων που φθάνουν της Κασσανδρείας μέχρι τη Νέα Μηχανιώνα και τη Θέρμη, και της Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου μέχρι την Περιστερά, Πετροκέρασα, Αρδαμέρι και Σταυρό. Όταν λοιπόν η επανάσταση στη Μολδοβλαχία άναψε τον πολεμικό πυρετό στην Πελοπόννησο, ο πυρετός αυτός κατέλαβε και τη Χαλκιδική ολόκληρη, δηλ. και την περιοχή βορείως του Χολομώντα τα Ζερβοχώρια και ασφαλώς τα χωριά στις λίμνες, με προεξάρχουσα την Παζαρούδα τη σημερινή Απολλωνία Θεσ/νίκης . Η Παζαρούδα τότε ήταν έδρα του ομώνυμου Δήμου, της Υποδιοίκησης Κασσάνδρας, η οποία (Υποδ/ση) είχε έδρα τον Πολύγυρο και που ανήκε στην ευρύτερη Διοίκηση (Βιλαέτι) της Θεσσαλονίκης. Το Άγιον Όρος αποτελούσε ξεχωριστή Υποδιοίκηση. Όταν στις 16 προς 17 Μαΐου 1821 ξεσηκώθηκε ο Πολύγυρος την ίδια μέρα ξεσηκώθηκαν και οι Έλληνες της Παζαρούδας κατά των Τούρκων και τους κατεδίωξαν. Ο Χουσεΐν Πασάς της Θεσσαλονίκης απουσίαζε σε εκστρατεία κατά του Αλή πασά του Τεπελενλή και τον αναπλήρωνε ο Σερίφ Σεντίκ Γουσούφ Μπέης, ο οποίος περιγράφεται με τα μελανότερα χρώματα, στα διάφορα κείμενα. Άνθρωπο «σκληρό και αιμοβόρο» τον χαρακτηρίζει ο Σπυρίδων Τρικούπης στο έργο του «Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης» επισημαίνοντας ότι ο Γιουσούφ Μπέης «σούβλισε τους ομήρους». «Βάναυσο, τυρρανικό και χριστιανομάχο» τον αποκαλεί και ο ομοεθνής του μολλάς (ανώτερος δικαστής) Χαϊρουλλάχ Ίμπιν Σενασή Μεχμέτ Αγάς, σε επιστολή του προς τον Σουλτάνο. (Αβραάμ Παπάζογλου -Η Θεσσαλονίκη το Μάϊο του 1821) Ο Γιουσούφ Μπέης, που θα μπορούσαμε να τον παρομοιάσουμε με ανθρωπόμορφο θηρίο, όπως αναφέρει ο Ι. Βασδραβέλης: «αφού, κατά τα προεκτεθέντα κατέπνιξεν πάσαν απόπειραν εξεγέρσεως εν Θεσσαλονίκη, εξεστράτευσε δια της κοιλάδος του Λαγκαδά κατά της Βορείου Χαλκιδικής, ίνα τιμωρήσει τους επαναστάτας. Αφιχθείς εις την κωμόπολιν Παζαρούδαν, συνέλαβε και έπνιξε εις την παρακειμένην λίμνην Βόλβην (Μπεσίκια όπως λέγονταν τότε) τους περισσοτέρους κατοίκους της…» (Ι. Βασδραβέλη ΟΙ ΜΑΚΕΔΟΝΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΙΝ ΤΟΥ 1821, εκδ. 3η Ε.Μ.Σ. 1967, σελ.130). Αναζήτησα στη βιβλιογραφία που έχω στη διάθεσή μου, καθώς και στο διαδίκτυο (ιντερνέτ) περισσότερα στοιχεία, κάποια περιγραφή των γεγονότων. Δεν μπόρεσα να βρώ κάτι περισσότερο από το παραπάνω κείμενο των 18 λέξεων: «Αφιχθείς εις την κωμόπολιν Παζαρούδαν, συνέλαβε και έπνιξε εις την παρακειμένην λίμνην Βόλβην (Μπεσίκια) τους περισσοτέρους κατοίκους της». Δεν παραξενεύτηκα, καθώς: Όταν στην 4τομη Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης του Σπ. Τρικούπη εξιστορούνται στους δυο πρώτους τόμους τα γεγονότα του έτους 1821 σε 300 σελίδες και από αυτές αφιερώνονται για την επανάσταση της Χαλκιδικής λιγότερες από δυο, επόμενο είναι να ψάχνουμε με το λυχνάρι του Διογένη να βρούμε στοιχεία για την εκατόμβη της Παζαρούδας.

«Οι Έλληνες του βορρά γνωρίζουν την ιστορία του νότου, ενώ οι Έλληνες του νότου αγνοούν την ιστορία του βορρά» Γη Ηρώων, γη Μαρτύρων. Κάθε γωνιά της Ελλάδας κρύβει και μια ιστορία ηρωισμού και θυσίας. Μια μεγάλη θυσία κρύβεται και στη γωνιά της Απολλωνίας. Πάνω από τριακόσιοι (ως ακριβής φέρεται ο αριθμός 324) Έλληνες Χριστιανοί της Παζαρούδας επέλεξαν το στεφάνι του μαρτυρίου. ΝΑΙ! ΕΠΕΛΕΞΑΝ. Γιατί κοινός τόπος είναι πως επί τουρκοκρατίας ο Έλληνας με μια λέξη, ούτε καν λέξη... με ένα νεύμα να έδειχνε πως είχε πρόθεση να αλλαξοπιστήσει, όχι μόνο γλύτωνε τη ζωή του, αλλά φορτώνονταν με δώρα, αξιώματα και πλούτη. Και όμως οι κάτοικοι της Παζαρούδας αρνήθηκαν και αντιστάθηκαν στον κατακτητή! Δεν άγιασαν όμως τα χώματα της Απολλωνίας μόνον οι πνιγέντες στη λίμνη. Έμελλε να πάθει και άλλα πολλά η περιοχή αυτή και όχι μόνον.

Όταν ο Μπαϊράμ πασάς έφτασε στα μέσα Ιουνίου στα στενά της Ρεντίνας τα οποία είχαν καταληφθεί από τους επαναστάτες μέχρι το Εγρή Μπουζάκ, σημερινή Νέα Απολλωνία, πυρπόλησε όλα τα χωριά και κατάσφαξε τους κατοίκους, όσους είχαν γλυτώσει από τον πνιγμό, ή δεν πρόλαβαν να κρυφτούν στα δάση του Χολομώντα. Ο ίδιος ο Μπαϊράμ πασάς σε επιστολή του, μια επιστολή μνημείο θηριωδίας και βαρβαρότητας, προς τον Σουλτάνο, ομολογεί κομπάζοντας: «. . .Εκκαθαρίζων από των τοιούτων ακαθάρτων στοιχείων και βδελυρών ερπετών …. επέδραμον μετά του γενναίου στρατού μου κατά των περιοχών Καλαμαριάς, Παζαρούδας, Σιδηρόπορτας (Ιερισσού), Πολυγύρου (και) Κασσάνδρας, ένθα καταπολεμήσας τους απίστους τούτους, εξόντωσα και απήλειψα από προσώπου γης 42 πόλεις και χωρία αυτών…, αυτούς μεν τους ιδίους διεπέρασα εν στόματι ρομφαίας, τας γυναίκας και τα τέκνα των εξηνδραπόδισα, τα υπάρχοντα των τα διένειμα μεταξύ των πιστών νικητών, τας εστίας δε αυτων παρέδωκα εις το πύρ και την τέφραν, ώστε φωνή αλέκτορος να μην ακούηται πλέον εις αυτάς. . .» (Απ. Βακαλόπουλου Ιστορία της Μακεδονίας 1354-1833 εκδ 1988, σελ.567)

Το απέριττο και απλό μνημείο που εγκατέστησε η Τοπική Κοινότητα Απολλωνίας στον περίγυρο του χώρου του Βήματος του Αποστόλου Παύλου για την θυσία των κατοίκων το 1821 Δεν είμαι ούτε ειδικός ούτε Ιστορικός. Ο Σύνδεσμος Εφέδρων Αξιωματικών Νομού Χαλκιδικής, του οποίου έχω την τιμή να είμαι Πρόεδρος, δρώντας μέσα στο πλαίσια των σκοπών και των δραστηριοτήτων του, ύστερα από συζήτηση το 2011 με τον Αείμνηστο Μητροπολίτη Ιερισσού Αγίου Όρους και Αρδαμερίου κυρό Νικόδημο και τον Πρωτοσύγκελο Πανοσιολογιότατο Αρχιμανδρίτη π. Χρυσόστομο Μαϊδώνη, πήρε την πρωτοβουλία να φέρει στην επιφάνεια το ιστορικό αυτό γεγονός. Με το 27/6-6-2011 έγγραφό, με αποδέκτες τον Δήμαρχο Βόλβης, τον Πρόεδρο της Δημοτικής Κοινότητας Απολλωνίας, τον Σύνδεσμο Εφέδρων Αξιωματικών Θεσσαλονίκης, την Ιστορική & Λαογραφική Εταιρεία Χαλκιδικής (Ι.Λ.Ε.Χ.), τον Παγχαλκιδικό Σύλλογο «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» και κοινοποίηση στον Μακαριστό Μητροπολίτη Κυρό Νικόδημο προτείναμε τότε, ως Σύνδεσμος, να τελεσθεί Ιερό Μνημόσυνο στις 30 Ιουνίου 2011, ήμερα εορτής των Αγίων Αποστόλων στην Απολλωνία, στο Βήμα του Αποστόλου Παύλου, υπέρ αναπαύσεως των ψυχών δια πνιγμού αναιρεθέντων και σφαγιασθέντων εθνομαρτύρων της περιοχής της Απολλωνίας, κατά την επανάσταση του 1821. Το έγγραφο του Συνδέσμου, ακολούθησε το Α..Π. 588/23-6-2011 Μητροπολιτικό Γράμμα, προς τον Σ.Ε.Α.Ν. Χαλκιδικής, με το οποίο γνωστοποιούνταν η από μέρους της Ιεράς Μητροπόλεως καθιέρωση «της ετησίου ιεράς Μνήμης των αδελφών μας αυτών, τοποθετώντας την μεταξύ των εκδηλώσεων επί τη επετείω διελεύσεως εξ Απολλωνίας του Αποστόλου των Εθνών Αγίου Παύλου».

Το Δημοτικό Συμβούλιο Δήμου Βόλβης, επίσης, σε συνεδρίασή του στις 28/6/2011 αποφάσισε ομόφωνα την καθιέρωση επετείου.

Έτσι στις 30 Ιουνίου 2011, μετά τη Θεία Λειτουργία, πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά Ιερό Μνημόσυνο και εκφωνήθηκε σχετική ομιλία από τον γράφοντα.

Το 2012, η εκδήλωση διανθίστηκε με ομιλία του Ιστοριοδίφη - Ιστορικού Θεολόγου – Φιλολόγου κ. Δημητρίου και κατατέθηκαν στεφάνια στο απέριττο και απλό μνημείο που εγκατέστησε η Τοπική Κοινότητα Απολλωνίας στον περίγυρο του χώρου του Βήματος του Αποστόλου Παύλου (σχετ. φωτογραφία).

Στη δύσκολη εποχή που ζούμε, την εποχή της κρίσης αξιών και αμφισβήτησης των παραδεδομένων της φυλής επιβάλλεται η συνεχής αναβάπτισή μας στα ιερά νάματα της Ελληνορθόδοξης παράδοσης και Ιστορίας του Γένους μας, καθώς είναι κοινή ομολογία ότι:
«ΛΑΟΙ ΠΟΥ ΞΕΧΝΟΥΝ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥΣ, ΕΞΑΦΑΝΙΖΟΝΤΑΙ»

Ιωάννης Ν. Κέκερης
Πρόεδρος Συνδέσμου Εφ. Αξιωματικών Ν. Χαλκιδικής

Υ.Γ. Ιδιαίτερες ευχαριστίες και συγχαρητήρια οφείλονται στον Πανοσιολογιώτατο Αρχιμανδρίτη π. Χρυσόστομο Μαϊδώνη, Πρωτοσύγκελο Ιεράς Μητροπόλεως Ιερισσού Αγίου Όρους και Αρδαμερίου, γιατί χάρις τη δική του βοήθεια, ενδιαφέρον και επιμονή, ήλθε στην δημοσιότητα μια ακόμη εκατόμβη μαρτύρων, θύματα της τουρκικής θηριωδίας.

Επιμέλεια κειμένου: Τσολάκης Βασίλης

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Απ. Βακαλόπουλου: «Ιστορία της Μακεδονίας 1354 – 1833»
Ι. Βασδραβέλη: «Οι Μακεδόνες κατά την επανάστασιν του 1821»
Μιχ. Καρτσιωτη Ομιλια: «Η άγνωστη Ιστορία»
Ν. Μέρτζου Ομιλία: «Οι Μακεδόνες στον αγώνα»
Αβρ. Παπάζογλου: «Η Θεσσαλονίκη τον Μάιο του 1821»
Σπ. Τρικούπη: «Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης».

strymonikostoday.gr

   ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΑΡΘΡΑ

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

 

Λουτρών 62 - Λαγκαδάς

Phone: (23940) 25472

Mobile: 6937 027424

Email: info@lagadas24.gr  

© 2017 Expertin Danas